W dzisiejszych czasach, gdy cyfrowy aparat stał się przysłowiowym „chlebem powszednim” i każdego dnia wykonuje się setki zdjęć, powstaje gigantyczna ilość „surowego” materiału, z którym coś trzeba zrobić. Większość z nich nigdy nie ogląda światła dziennego, ale część z nich prezentowana jest w kręgu rodziny i znajomych czy nawet szerszej publiczności na portalach społecznościowych, wreszcie część z nich zostanie wydrukowana. Przed pokazaniem czy publikacją zdjęć konieczna jest ich selekcja, często również korekta – a to wiąże się z długotrwałą pracą przy komputerze. Warto mieć odpowiedniej jakości monitor – i tutaj garść informacji, które pomogą zrozumieć, czym monitor graficzny różni się od zwykłej konstrukcji, jak również czym kierować się wybierając monitor do edycji fotografii.
Coraz częściej nawet użytkownicy domowi sięgają do prostych aplikacji służących do korygowania obrazu, pasjonaci fotografii i profesjonalni fotografowie nie obejdą się bez narzędzi Photoshopa. Jednak efekt ich pracy nie zawsze jest widoczny lub różni się od finalnego wydruku ze względu na złą jakość wykorzystywanego przy edycji monitora lub nieodpowiednie jego ustawienia. Ponieważ w dobie fotografii cyfrowej monitor odgrywa kluczową rolę, należy bardzo duży nacisk położyć na wybór odpowiedniego jego typu i na dostosowanie parametrów obrazu do własnych potrzeb (kalibracja monitora).
Aby wybór ten uczynić dla Państwa prostszym, opiszemy funkcje i parametry, na które należy zwrócić uwagę.
Podstawowym elementem w edycji barwy jest możliwość kalibracji monitora. Pozwala ona na uzyskanie pożądanych parametrów ekranu oraz, CO JEST RÓWNIE WAŻNE, profilu .icc, czyli informacji dla systemu zarządzania barwą (CMS) o właściwościach danego egzemplarza monitora. Bez tej informacji program do edycji zdjęć nie jest w stanie prawidłowo wyświetlić kolorów, a my nie mamy pewności, czy wprowadzane korekty są właściwe.
Dla przypomnienia. Mamy dwa typy kalibracji: sprzętową i programową. (Szczegóły) W obu przypadkach musimy użyć, „urządzenia zewnętrznego”, czyli kalibratora lub spektrofotometru. Podczas kalibracji sprzętowej, wszystkie korekty następują w układach elektronicznych monitora, gdzie mamy „zaszyte” 16-bitowe (EIZO) wzorce kolorów. W przypadku kalibracji programowej zmiany dokonywane są na karcie graficznej komputera gdzie najczęściej LUT jest 8-bitowy. Nie wchodząc w szczegóły, kalibracja sprzętowa jest bardziej precyzyjna, szybsza i łatwiejsza do przeprowadzenia (nie ma potrzeby ingerencji w menu ekranowe monitora).
Wybierajmy więc monitory z możliwością sprzętowej kalibracji (ceny od 2439 PLN brutto). Dodatkowo istnieje możliwość nieodpłatnej zdalnej kalibracji monitora przez naszego pracownika. W tym przypadku wystarczy zarejestrować się na naszej stronie. (Szczegóły)
na przykładzie EIZO serii ColorEdge i oprogramowania ColorNavigator
Podczas kalibracji monitorów musimy zadeklarować wartość trzech parametrów:
Ważnym elementem jest OKRESOWA KONTROLA parametrów obrazu monitora. Każde urządzenie podlega procesowi „starzenia się” i musimy je kontrolować, szczególnie w zastosowaniach, w których odwzorowanie barwy ma krytyczne znaczenie.
Pomimo, że monitory EIZO mają systemy stabilizacji parametrów w długim okresie pracy, to jednak producent zaleca ich regularną kontrolę. Służą do tego celu kalibratory zewnętrzne lub czujniki wbudowane w monitor. W przypadku EIZO monitory ColorEdge serii CG mają wbudowany kalibrator, modele z serii CX i CS230 mają wbudowany czujnik autokorekcji.
W oprogramowaniu do kalibracji monitora (Color Navigator) ustalamy harmonogram testów, które będą przebiegały automatycznie bez naszego udziału. Możemy takie testy zaplanować na określona godzinę, by nie kolidowały z naszymi pracami. Ani komputer, ani monitor nie muszą być włączone. Wystarczy, że do monitora podpięte jest zasilanie. O zadanym czasie monitor automatycznie się „wybudzi”, wygrzeje, wysunie kalibrator/czujnik autokorekcji i sprawdzi wartości zadanych parametrów obrazu. Jeżeli będą jakieś niedokładności, skoryguje je. Po kontroli monitor automatycznie przejdzie w stan uśpienia.
Reasumując: Cała procedura kontroli jakości wyświetlanego obrazu może być przeprowadzana automatycznie przez monitor, bez konieczności naszego udziału lub zatrudniania firm zewnętrznych.
W monitorach CS240/CS2420 i CS270 po upływie zadanego czasu monitor zacznie sygnalizować konieczności kontroli migotaniem kontrolki zasilania. Samą kontrolę musimy przeprowadzić osobiście przy użyciu kalibratora zewnętrznego.
Bardzo ważną cechą monitorów przeznaczonych do fotografii jest równomierność podświetlenia matrycy i wyświetlanych na niej kolorów. W przypadku monitorów EIZO w modelach serii ColorEdge zastosowano funkcję DUE (Digital Uniformity Equalizer). Na etapie produkcji monitora, montowany panel LCD jest mierzony pod kątem nierównomierności podświetlenia i kolorystyki. Tworzona jest wirtualna mapa panelu, a stosowne korekty zapisane w układach elektronicznych monitora. W efekcie każdy z pikseli sterowany jest indywidulanie a matryca „świeci” tak samo w każdym punkcie ekranu – w środku i narożnikach.
Układ DUE zastosowano w monitorach ColorEdge. Nie jest on instalowany w serii FlexScan S i EV.
W fotografii płynne przejścia tonalne oddają poczucie głębi. Monitory z przebarwieniami lub niewyświetlające wszystkich gradacji kolorów nie są w stanie oddać poprawnie ważnych elementów zdjęć. Aby poprawnie wyświetlić fotografie, konieczne jest korzystanie z monitora mogącego dokładnie wyświetlić przejścia tonalne, szczególnie w ciemnych obszarach zdjęcia, bez przebarwień i w sposób jak najbardziej płynny.
Na rynku dostępne są konstrukcje z 8-, 10-, 14-, 16-bitowym przetwarzaniem informacji o kolorze. Im więcej bitów w procesorze monitora tym więcej widzimy szczegółów w cieniach.
16-bitowe przetwarzanie informacji o kolorze mają monitory serii ColorEdge. Monitory serii EV mają 10-bitowe przetwarzanie informacji o kolorze.
Już na etapie produkcji, w fabryce w Japonii przeprowadzana jest wstępna kalibracja trzech kolorów podstawowych – każdego NIEZALEŻNIE. Idealne odwzorowanie krzywej Gamma dla wszystkich trzech kolorów podstawowych, pozwala na uzyskanie neutralnej szarości jako ich złożenie (czerwieni, zieleni i niebieskiego) i wyeliminowanie tzw. zafarbów/dominant. Taka prekalibracja daje gwarancję prawidłowego odwzorowania wszystkich barw.
Po zakupie monitor TRZEBA SKALIBROWAĆ, żeby dopasować go do warunków panujących w pomieszczeniu, w którym będzie pracować, oraz by otrzymać jego profil barwny (plik icc), który jest podstawową informacją dla programów edycyjnych, jak mają wyświetlać barwy.
Fabryczna prekalibracja przeprowadzana jest w przypadku monitorów serii ColorEdge.
Zastosowanie filtra retardacji optycznej pozwala na eliminację tzw. „efektu srebrzenia”. Objawia się on pojawianiem się „rozświetleń” obrazu przy wyświetlaniu koloru białego. Drugim efektem zastosowania filtra retardacji optycznej jest uzyskanie głębszej czerni. By sprawdzić efekt jego działania wystarczy wyświetlić białe i czarne tło.
W filtr retardacji optycznej wyposażone są monitory ColorEdge serii CG i CX.
W starszych monitorach z systemem podświetlenia CCFL (świetlówki) stabilizacja parametrów obrazu mogła trwać nawet 90 minut. Nowy system podświetlenia LED skraca ten czas znacząco, ale nadal może on wynosić 30 minut i więcej. Oznacza to, że po włączeniu monitora (w zależności od jego typu), powinniśmy odczekać minimum pół godziny i dopiero wtedy rozpocząć pracę z kolorem. Dlatego też EIZO w swoich monitorach instaluje dodatkowe systemy stabilizujące obraz w 3 do 7 minut (w zależności od serii: CG -> 3 minuty, CX -> 7 minut). Pozwala to na rozpoczęcie pracy niemal natychmiast po uruchomieniu komputera.
Praktycznie wszystkie zaawansowane aparaty cyfrowe rejestrują obraz w szerszej przestrzeni AdobeRGB. Współczesne drukarki atramentowe dedykowane do wydruku fotografii odwzorowywaną przestrzenią barw również wychodzą „daleko” poza obszar sRGB. Dlatego w przypadku monitorów do edycji foto racjonalny jest wybór monitora z natywną przestrzenią AdobeRGB, bo tylko w tym przypadku możliwa jest właściwa ocena zdjęć zrobionych w szerszej przestrzeni, wykonanie precyzyjnych wydruków (softproofing) i integracja w systemie zarządzania barwą (CMS).
Jeszcze kilka lat temu w monitorach montowane były panele LCD trzech typów: TN, VA, IPS (bez głębszego rozróżniania „podtypów”). Mówimy o typie panelu LCD, a nie sposobie podświetlenia (CCFL vs. LED). Obecnie panele VA praktycznie zniknęły z rynku. Pomimo wielu ulepszeń matryc typu TN, nadal ich parametry nie są w stanie sprostać wymaganiom precyzyjnego odwzorowania barw. Nadają się one do prac z aplikacjami typu biurowego i są instalowane w wielu monitorach dla graczy, stąd ich duża popularność. Niemniej, do prac z edycją barwy zalecane są monitory z panelami typu IPS. Charakteryzują się one między innymi bardzo szerokimi kątami widzenia (178⁰/178⁰ w pionie i poziomie, przy współczynniku kontrastu 10:1!), co powoduje, że kolory na obrazie nie zmieniają się nawet, gdy patrzymy na ekran pod dużym kątem.
Monitor z matrycą IPS można łatwo rozpoznać, obracając ekran w kierunkach góra/dół, lewo/prawo i obserwując czy kolory wyświetlane na ekranie zmieniają się czy nie.
W tym przypadku mówimy o ilości gradacji/odcieni kolorów podstawowych (czerwony, zielony, niebieski) wyświetlanych przez panel LCD. Panele 6-bitowe wyświetlają 64 odcienie z każdego koloru podstawowego, panele 8-bitowe wyświetlają 256 odcieni z każdego koloru podstawowego (sumarycznie 16.77 milionów kolorów), 10-cio bitowe wyświetlają 1024 odcieni (sumarycznie 1.07 miliarda). Możliwość wyświetlania większej ilości kolorów to możliwość bardziej precyzyjnej pracy, dlatego należy wybierać model z matrycą o jak największej ilości „bitów”.
Monitory EIZO serii ColorEdge wyposażone są w panele 10-cio bitowe.
Aby ułatwić Państwu podjęcie decyzji, przedstawiliśmy skrótową charakterystykę trzech serii ColorEdge:
Dla osób wymagających najwyższej dokładności odwzorowania kolorów dedykowana jest seria CG monitorów z linii ColorEdge. Zastosowana w nich najwyższej klasy zaawansowana elektronika i doskonałe panele LCD pozwalają osiągnąć precyzję odwzorowania barw z błędem deltaE <3. Przyjmuje się, że jest to wartość poniżej progu postrzegania ludzkiego oka, czyli nie zauważymy żadnych niedokładności odwzorowania barw na całej powierzchni ekranu. Do każdego monitora dołączany jest stosowny certyfikat.
Monitory z tej serii wyposażone są w panele LCD typu IPS, z 10-bitowym kolorem, odwzorowujące 99% przestrzeni AdobeRGB. Dodatkowo mają zintegrowane 16-bitowe trójwymiarowe tablice kolorów (3D LUT), a informacje przetwarzane są z 16-bitową precyzją. Filtr retardacji eliminuje srebrzenie i zapewnia głębię czerniom. Monitory mają wbudowany wysokiej klasy kalibrator. Ich stabilizacja następuje w przeciągu 3 minut, a dodatkowe systemy korygują odwzorowanie barw, uwzględniając różne czynniki, nawet temperaturę otoczenia. W zestawie znajduje się specjalny kaptur i zestaw do czyszczenia panelu LCD.
Monitory 4K linii ColorEdge:
„Klasyczne” monitory
Użytkownicy, którzy nie wymagają tak idealnie wiernego odwzorowania barw będą usatysfakcjonowani kupując monitory z serii ColorEdge CX. Proponowane monitory wyposażone są w panele LCD typu IPS, z 10-bitowym kolorem, 99% odwzorowania przestrzeni AdobeRGB, 16-bitową tablicą LUT, 16-bitowym przetwarzaniem informacji o kolorze, układem DUE, filtrem retardacji. Monitory mają wbudowany wysokiej klasy czujnik autokorekcji (pierwsza kalibracja musi być przeprowadzona kalibratorem zewnętrznym!). Ich stabilizacja następuje w przeciągu 7 minut, a dodatkowe systemy korygują jasność i odwzorowanie barw, biorąc pod uwagę czynniki środowiskowe. Na wyposażeniu NIE MA kaptura, ani zestawu do czyszczenia panelu LCD.
Trzecia grupa monitorów EIZO przeznaczona jest dla segmentu zaawansowanych amatorów. Modele serii ColorEdge CS, również udostępniają możliwości precyzyjnej sprzętowej kalibracji. Zgodność odwzorowania barw jest mniejsza niż dla serii CG czy CX, ale nadal ZDECYDOWANIE PRZEWYŻSZAJĄCA konstrukcje biurowe/domowe.
Monitory tej linii wyposażone są w panele LCD typu IPS (bez filtra retardacji), z 10-bitowym kolorem, możliwością odwzorowania 99% przestrzeni AdobeRGB (za wyjątkiem CS230 – sRGB), 16-bitową tablicą LUT, 16-bitowym przetwarzaniem informacji o kolorze, układami DUE. Monitory CS270, CS240/CS2420 nie mają wbudowanego ani kalibratora, ani czujnika autokorekcji (za wyjątkiem modelu CS230), co wiąże się z koniecznością przeprowadzania kalibracji i kontroli parametrów czujnikiem zewnętrznym. W komplecie NIE MA kaptura ani zestawu do czyszczenia panelu LCD.